کاربرد صنعتی اشاره ای به خصوصیات کاشی های صنعتی، به وضوح کاربرد وسیع آنها را نشان می دهد. این نوع از کاشی در قطعات مربعی یا مستطیلی و به شکل یکسان تولید می شوند. ضخامت کم و استحکام زیاد آنها، خصوصیات مطلوبی هستند. انواع نقوش تزئینی چاپی در رنگ های گوناگون در این کاشیها دیده می شود که در تزئینات داخل و خارج بنا جلوه های بسیار متنوعی خلق می کنند. اما به رغم تنوع نقوش، روح و احساس کاشی های دست ساز را ندارند و صنعتی و ماشینی بودن آنها کاملا آشکار است. اگرچه در دوره اخیر بسیاری از کاشی های سنتی نیز بر بدنه های صنعتی شکل گرفته اند و در واقع فقط نقوش و لعاب آنها دست ساز است، با وجود این، تأثیر و جلوه آنها از نقوش کاشی های صنعتی کاملا متفاوت و متمایز است. در دوران اخیر کاربرد کاشی صنعتی در اماکن مسکونی، تجاری، اداری و تولیدی گسترش بسیاری یافته است. اگرچه هنوز برخی از بناهای مذهبی، تاریخی و آموزشی که قرار است نشان دهنده روح مذهبی و ملی باشند، با استفاده از کاشی های دست ساز، پوشش و تزئین می شوند.
یکسان بودن اندازه، سبکی وزن، آسانی حمل و نقل و نصب، کیفیت بالای بدنه و عایق رطوبت بودن آن و دوام لعاب آنها، بر رواج و مقبولیت کاشی های صنعتی افزوده و باعث نفوذ نقوش مدرن و گاه بیگانه در کاشی کاری شده است.
کاشی های کف و دیواره در این دسته، کاربرد بسیاری دارند و روز به روز بر کیفیت محصول و تنوع اندازه و نقش و رنگ و طرح آنها افزوده می شود. لبه های این نوع کاشی طوری است که کمترین درز را دارد و شکل کاملا مربعی یا مستطیلی آنها در نصب دقيق، بسیار مؤثر است.
کاشی های صنعتی، ابعاد و اندازه های مختلف اما استاندارد و دقیقی دارند و کاشی کف و دیوار را در ابعاد ۲*۲ و ۲۶۱ تا ۵۰×۵۰ سانتی متر و حتی بزرگ تر از آن
می توان یافت. کیفیت این نوع کاشی باید به نحوی باشد که تغییرات ناگهانی دما، درجه حرارت بالا و نیز سرما و یخ زدگی مناطق مختلف را به خوبی تحمل کند و هیچ گونه آثار ترک در بدنه یا لعاب آن ظاهر نشود. کاشی دیواری برای حفظ بهداشت و رطوبت در آشپزخانه، محیط های بهداشتی، حمام و دستشویی استفاده می شود. کاشی کف نیز به علت ضدسایش بودن و مقاومت حرارتی و الکتریکی بالا در محیط های بهداشتی، آزمایشگاهها و مراکز تولیدی، کاربرد دارد. خصوصیات مثبت این نوع کاشی در هر صورت قابل اغماض نیست و تنوع طرح، رنگ و نقش آنها الگویی برای تلفیق هنر سنتی و مدرن و البته رواج نقوش بومی در منازل و محل کار است.
نگاهی به حجم عظیم تولید ۴۵۰ میلیون متر مربع انواع کاشی در طول سال ۱۳۹۰ و ارزش اقتصادی آن در قیاس با محصولات سنتی که در کارگاه های کوچک و معدود در مناطق مختلف تولید می شوند، نشان از اهمیت و ارزش اقتصادی و مصرفی این محصول و ضرورت توجه به آن دارد.
روش تولید در بخش قبل به تقسیم بندی کاشی بر دو مبنای صنعتی یا سنتی اشاره کردیم؛ این تقسیم بندی در واقع محور بحث روش تولید است که موارد دیگری از جنبه های هنر و فن کاشی را آشکار می کند. از دیدگاه هنری آنچه با دست ساخته می شود ارزش بیشتری دارد و این دیدگاه به ماهیت هنرهای ظریف و صنایع دستی نزدیک است. آشکار است که منحصر به فرد بودن هر چیز، بر ارزش آن می افزاید. ضمن اینکه آثار دست ساز چند خصوصیت مهم دیگر دارند که باید به آنها اشاره کرد. - صنایع دستی قاعدتا بازتاب هنرها، باورها و عقاید بومی هستند. - با مواد طبیعی ساخته می شوند. - از ابزار و وسایل ساده برای ساختن آنها استفاده می شود. - رنگ و نقش در آنها تأثير و حضوری بسیار دارد. - در تعداد محدود و معدود تولید می شود.
کاشی معرق و زرین فام و چلیپایی ارتباط کار کاشی سازی و سفالگری، روش های ساخت مشترکی را در این دو شاخه پدید آورد. در قرون ۶ و ۷ هجری کاشی های زرین فام و گاهی به ندرت مینایی با اشکال ستاره ای و چلیپایی و نقش های متفاوت در کاشان ساخته شد. تعداد بسیاری از محراب های کاشی زرین فام، هنوز در اماکن اصلی نصب شده یا در موزه ها از جمله موزه قاهره، موزه برلین و موزه آستان قدس رضوی قابل مشاهده هستند.
نظر به اهمیت سفال و کاشی زرین فام و نیز کاشی های ستاره ای یا چلیپایی، در ادامه به بررسی مختصری در این باره و نیز روش های ساخت آنها می پردازیم. با توجه به نمونه های موجود، سه نوع عمده دیواره زرین فام وجود دارد .. کاشی محراب (طاقچه جهت دار) یا سنگ مزار ۲. کاشی حاشیه ای کتیبه دار ٣. کاشی ستاره ای و صلیبی شکل
محراب ها پیچیده ترین ساختاری هستند که سفالگران مبادرت به خلق آن کرده اند. در محراب های بزرگ شاید متجاوز از چهل کاشی جداگانه در ساختن یک قاب معمولا به صورت ردیف هایی از طاقچه های بسته کاذب و حاشیه های کتیبه دار، به کار رفته است» محراب گذشته از جلوه های بصری مربوط به نقش و رنگ، جایگاه خاصی در هنر و معماری اسلامی دارد که به آن اشاره خواهد شد.
آنچه در تولید کاشی های ستاره ای شکل و محراب های بزرگ دوره سلجوقی دیده می شود، هماهنگی بین خوشنویسی و تزئینات زمینه در حاشیه های سراسری کتیبه دار، قالب گیری نقوش اسلیمی محراب ها که هنوز زنده و منظم است، ترسیم با احساس و مختصر صورت ها در کاشی های ستاره ای شکل، همه و همه معیارهایی را می نهند که بعدها هرگز بدانها دست نمی یابند».
حمله مغولها اگر چه به افول برخی از روش ها و تکنیک ها انجامید، فرصت تازه ای برای فعالیت ها و خلق آثار در زمینه های دیگر شد. چراکه دوره ایلخانی و تیموری از درخشان ترین دوره های کاشی و هنر ایران و منطقه است. با برافتادن صفویان و انتقال پایتخت از اصفهان به شیراز تحولاتی در کاشی کاری مخصوصا در رنگ رخ داد، «در سده ۱۳ ه.ق اگرچه کوشش تازه ای در ساختن بناهای گوناگونی چون مسجد و بازار و کاخهای سلطنتی و جز آن به عمل آمده، اما با دست آوردهای سده های پیشین از جمله در کاشی کاری مقامی برای رقابت نیافت» و روزگار درخشان کاشی ایرانی که با نوع زرین فام، ستاره ای و چلیپایی معروف هستند، تکرار نشد.